Украина арқылы Еуропаға ресейлік газ тасымалдау тоқтатылды

Фото: dzen.ru

2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап Украина арқылы Еуропаға ресейлік газ тасымалдау тоқтатылды. Ресей 1991 жылдан бастап Украина арқылы Еуропаға газ жеткізіп келді. Бұл кезеңде Ресей газ нарығында үлкен ықпалға ие болды, атап айтқанда, Мәскеу Еуропаның газ нарығының шамамен 35%-ын қамтыды. Бірақ өткен жылы “Газпром” алғаш рет 25 жыл ішінде Еуроодақ елдерінен газ сатып алу көлемінің азаюына байланысты 7 миллиард доллар (6,73 миллиард еуро) көлемінде шығынға ұшырады. Еуроодақтың газ импортындағы ресейлік газдың үлесі жылдар өткен сайын азайып келеді.

2021 жылы ресейлік газ Еуропаға жеткізілетін газдың 40%-ын құраса, 2023 жылы бұл көрсеткіш 8%-ға дейін төмендеді. Бұл өзгерістер Еуроодақтың энергия қауіпсіздігі мен тәуелсіздігін арттыруға бағытталған қадамдармен тікелей байланысты. 2023 жылдың аяғында Еуропалық комиссия ресейлік газды толық алмастыру бойынша жоспарын жариялады. Бұл жоспарға сәйкес, газды басқа көздерден — Қатар мен АҚШ-тан,
сондай-ақ Грекия, Түркия және Румыния арқылы Trans-Balkan бағытымен жеткізу қарастырылған. Сонымен қатар, Еуроодақтың басқа да газ тасымалдаушы елдермен ынтымақтастығы артып келеді. Мысалы, Әзірбайжан, Норвегия және басқа да Орталық Азия мен Солтүстік Африка елдері Еуропаға газ жеткізу көлемін арттырып жатыр. Осылайша, Еуроодақ Ресейден тәуелділікті азайтып, энергия қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қабылдауда.

Еуропа елдерінің ресейлік газдан бас тартуы мен оның орнына баламалы энергия көздерін табуы тек геосаяси тұрғыдан ғана емес, экологиялық тұрғыдан да маңызды. Жаңа энергия көздерін табу арқылы Еуроодақ климаттың өзгеруіне қарсы күресте өз үлесін қосуға тырысады, сонымен қатар өз азаматтарының энергияға деген сұранысын тұрақты түрде қамтамасыз етуге ұмтылады. Ресейдің энергетикалық саясаты мен Еуропа елдерінің жауаптары Ресейдің газ тасымалдау нарығындағы ықпалының төмендеуі Мәскеу үшін экономикалық және саяси тұрғыдан қиындықтар туғызды. Ресей мұндай жағдайда өзінің табиғи ресурстарын басқа нарықтарға, атап айтқанда Қытай мен Үндістанға бағыттауды жоспарлап отыр. Ресейдің газ экспортындағы негізгі бағыттардың бірі ретінде Қытайдың «Сібір күші» жобасы маңызды рөл атқаруда. Сондай-ақ, Ресейдің газ экспортын тоқтату немесе қысқарту арқылы саяси қысым көрсету әрекеттері байқалады, бірақ Еуроодақ бұл жағдайға дайын болу үшін әртүрлі баламалы энергия көздеріне көңіл бөле бастады. Бұл өзгерістер Ресейдің газ саласындағы ықпалын едәуір әлсіретуі мүмкін.

Еуроодақтың болашаққа деген жоспары

Еуроодақ 2023 жылы ресейлік газды алмастыру жоспарында бірнеше маңызды қадамдарды қарастырды. Оның ішінде ең бастысы — энергияның жаңартылатын көздеріне көшу және жаңа нарықтардан, соның ішінде Қатар мен АҚШ-тан қосымша газ жеткізу мүмкіндіктері. Сонымен қатар, «Trans-Balkan бағыты» арқылы газ тасымалдау жобалары іске қосылуда. Бұл жобалар Еуроодақтың газ жеткізу қауіпсіздігін арттырып, Ресейге тәуелділікті азайтуға мүмкіндік береді. Еуроодақтың ресейлік газдан толықтай бас тартуы үшін әлі де бірнеше жыл қажет болуы мүмкін, алайда қазіргі таңдағы қадамдар мен жоспарлар Еуропаның газ нарығындағы тәуелсіздігін арттыруда маңызды рөл атқармақ.