Кеше, 3 ақпан күні Алматы қаласындағы “Достық” үйінде Қазақстан Жазушылар одағының ұйымдастыруымен қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, Қазақстанның Халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың иегері, ұлы жазушымыз Мұхтар Мағауиннің 85 жылдық мерейтойына арналған “Мұхтар Мағауин – Ұлы жазушы, ғұлама тарихшы” атты республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті.
Конференцияны Қазақстан Жазушылар одағының Төрағасы Мереке Құлкенов ашып, Мұхтар Мағауиннің қазақ әдебиеті мен тарихындағы орны, оның ұлт руханиятына сіңірген еңбегі жайлы тарқатып айтты.
Өз сөзінде Мереке Құлкенов: “Мұхтар Мағауин қазақ әдебиетінде терең із қалдырған ұлы суреткер ғана емес, өз халқының мұңын мұңдап, жоғын жоқтаған, сол жолда қайтпай күрескен классик. Ол әр еңбегінде ұлттық рухты ту етті. Оның шығармашылығында қазақ тарихының ең бір күрделі кезеңдері көркемдік шындықпен өрнектелді”, – деді.
Конференцияда ҚР Мемлекеттік сыйлығының иегері, көрнекті жазушы Тұрысбек Сәукетаев “Мағауин айнасы”, филология ғылымдарының докторы Жаңғара Дәдебаев “Қазақ романының дамуына сіңірген еңбегі” тақырыптарында баяндама жасады.
ҚР Мемлекеттік сыйлығының иегері, ақын Ұлықбек Есдәулет, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының директоры, филология ғылымдарының докторы Кенжехан Матыжанов, филология ғылымдарының докторы Қансейіт Әбдезұлы, жазушы Зейнеп Ахметова, ҚР Мемлекеттік сыйлықтың иегері, ақын Ақұштап Бақтыгереева, қоғам қайраткері Асылы Осман және Мұхтар Мағауиннің сыныптас досы Блок Шайкенов жылы лебіздерімен бөлісіп, ақ тілектерін арнады.
Белгілі ақындар Қорғанбек Аманжол мен Бақытбек Бәмішұлы арнау өлеңдер оқып, әнші Нұргүл Әлқожа Қасымхан Бегмановтың сөзіне жазылған Байғали Есенәлінің әні “Ескі жұрт” толғауын сәтті орындады. Көрнекті күйші Шәміл Әбілтаев Кетбұғаның күйі “Ақсақ құлан” мен өзінің “Қубас” күйін шебер орындады.
Конференцияда Алматы, Семей қалаларында “Мұхтар Мағауин атындағы шығармашылық орталығын” ашу мен ескерткіштерін қою және жазушының әдеби мұрасын халыққа кеңінен жеткізуге бағытталған көптеген ұсыныстар айтылды.
Конференция барысында Мұхтар Мағауиннің өмірі мен шығармашылығы жайлы арнайы сюжеттер, жазушының өз дауысы сақталған бейнематериалдар көрсетілді.
…Ара-тұра болса да ұлы жазушы дүниеден өткеннен кейін әлеуметтік желіде, халық арасында қаңқу сөз тарап, түрлі пікір қайшылықтары желдей есті. Арасында орынды, орынсыз түрлі сұрақтар қойылып жатты. Біреулер осы оқыс оқиғадан ұпай жинағысы келсе, енді біреулер шынымен білгісі келді.
Мен өзім жақсы білетін мына бір жайттарды айтқым келеді.
Мұхтар ағамыз дүниеден өткен кезде Қазақстан Жазушылар одағының Басқарма төрағасы Мереке Құлкенов Ақтөбе өңірінде іссапарда еді.
Суық хабар қазақ даласына жете салысымен ол кісі маған хабарласып: “Қасымхан, қазақ халқының алыбы, классик Мұхтар Мағауин ағамыз дүниеден өтіпті, бәріміз ойланайықшы. Қалай істейміз? Елге әкеліп, жерлеу жағын қарастырсақ, осы мәселе бойынша бала-шағасымен, отбасымен шұғыл хабарлассақ. Алматыда ұлы суреткердің рухына тағзым етіп, құран бағыштап, асын ұйымдастырсақ. Ақпанда келетін туған күнінде де ісшара өткізсек.”,- деген төрағаның ұсыныс-тапсырмасынан соң іске кірістік.
Сол сәтте Мұқаңды елге әкелетін самолётке төлейтін қаржыны да көтереміз, Алматыда ақын-жазушылар мен зиялы қауым өкілдеріне, 500 адамға дейін ас беруге де демеушілік жасаймыз деп ұсыныс білдірген белгілі меценаттар Бекет Тұрғара мен Медғат Құлжанов ағаларымызға, “Атамұра” корпорациясының президенті Рақымғали Құл-Мұхамедке азаматтық ұстанымдарына бас иіп, құрмет көрсетіп, алғыс айтамыз.
Иә, Мұхтар Мағауиннің дүниеден өткенін ести салысымен біздер Мұқаңды елге әкеліп жерлеу жөнінде жанталастық. Жеке чартерный рейспен елге әкелуге қаржы да таптық. Елміз ғой. Әліде бар ғой арамызда азаматтар. Бақыт жеңгей мен Едігенің жеке ватсаптарына төмендегідей хат жаздым:
“Едіге бауырым, Мұхаңның қазасына күллі қазақ күңіреніп жатыр. Қатты қайғырып көңіл айтамыз.
Мен, Қазақстан Жазушылар одағы Төрағасының орынбасары Қасымхан Бегманов деген ағаңыз боламын. Шұғыл бір ауыз тілдесуге бола ма? Ақылдасатын шұғыл шаруа бар еді.
Ел ағаларымен ақылдасып, Мұхаңды елге алдырып, ең жақсы жерге жерлеуге болар еді. Ол үшін чартерный рейспен елге алып келуге бүкіл қаражаты шешілді. Бізге тек Сіздерден рұқсат қана керек болып отыр. Ойланып көріңіздерші. Осы менің WhatsApp нөмірім.”
Бірақ сол күндері жауап болмады. Едігемен сөйлескен кісілерге әке аманатын орындап сонда жерлейтінін, тұрған үйін музейге айналдыратынын айтыпты. Бұл да дұрыс қой…
Кеше дүниеден өткен классик жазушы Мұхтар Мағауин ағамыздың үйіндегі Бақыт жеңгемізден жекеме хабарлама келді. Аяулы Бақыт жеңгеміздің аудиожазбасында былай деп хабарлама жазылған екен:
“Қасымхан, айналайын, рақмет! Көңіліңе рақмет! Енді әркім айтып жатыр ғой өздерінің ниеттерін. Ағаңның өзінің ежелден ниеті Қазақстанға бармаймын деп кеткен, ол жаққа жатпаймын деп кеткен. Сол өзінің мақсатымен Америкаға қойылды, жақсы жерге жерленді. Түріктің үлкен мешітінен жаназасы шығарылды, мұсылмандардың зиратына қойылды. Үйден онша алыс емес, ең бір таңдаулы жерде жатыр ағаң, айналайын. Өзінің дегені сол болатын. Сенің ниетіңе рақмет, айналайын. Амандықта болайық! Мен ақпанның екісінен кейін Қазақстанда боламын”- депті Бақыт жеңгеміз.
Мұқаңның ұрпақтары мен қадірлі Бақыт жеңгемізге, ұлы жазушының өзі жанымен сүйген қазақ халқына амандық тілейміз!
