Қазақ блогының даму ерекшеліктері

Қазақстанда әлеуметтік желілердің дамуының жалпы сипаттамасы

Бүгінгі күні қазақстандық интернет-пайдаланушылардың арасында «ВКонтакте» және «Мой мир» ресурстары кең түрде пайдаланылады.

Себептері:

1. қазақстандық ақпараттық кеңістіктің әлі де ресейлік ресурстарға бағытталуы. Сондықтан, Қазнеттің әлі де болса ресей интернет-кеңістігінің бөлігі болып отырғанын мойындауға тура келеді;

2. бұл ресурстардың ойын-сауық қосымшалары интернет-пайдаланушылар үшін неғұрлым тартымды (қазнет желілеріне қарағанда) болып табылады.

Әлеуметтік желілерде тіркелген интернет-пайдаланушылар

«Мой мир» желісінде 3 миллионнан астам қазақстандық пайдаланушылардың аккаунттары тіркелген, бұл елдің интернет-пайдаланушыларының шамамен 70%-ын құрайды.

«ВКонтакте» ресурсында – 1,5 миллион шамасында, яғни интернетке қолы жетімді қазақстандықтардың 35%-ы мөлшерінде.

«Facebook» желісінде 270 мың қазақстандық тіркелген (қазақстандық интернет-пайдаланушылардың жалпы санының 6,3%-ы).

Қазақстан мен Орталық Азия елдерін салыстырсақ

(ел тұрғындарының жалпы санымен салыстарғанда)

«Facebook» желісінде тіркелгендер:

ҚАЗАҚСТАН 1,62%

ОРТАЛЫҚ АЗИЯ елдері бойынша  1,42%*

«ВКонтакте» желісінде тіркелгендер

ҚАЗАҚСТАН 8,86%*

ҚЫРҒЫЗСТАН – 2,1%

ТӘЖІКСТАН – 0,96%

ТҮРКІМЕНСТАН – 0,98%

ӨЗБЕКСТАН – 0,88%

БАРЛЫҒЫ – 4,92%*

Қазақ тілді ресурстардың дамуы

Қазақстанның әлеуметтік желілерді пайдаланушыларының басым көпшілігі, яғни 80%-дан жоғары тұтынушы орыс тілінде қарым-қатынас жасайды.

Қазнет каталогы 6 997 сайттан құралған, олардың ішінде 617-і – мемлекеттік тілде немесе сайттардың жалпы көлемінің 8,8%-ы

(ҚР Байланыс және ақпарат министрлігінің 2010 жылғы қыркүйек айының соңындағы ресми деректер)

Қазақстан Республикасындағы баспасөз БАҚ-тарының жалпы саны 2 427-ні құрады, олардың 437-і қазақ тілінде немесе елдегі БАҚ-тардың жалпы санының 18%-ы.
(2010 жылғы 25 маусымдағы ресми деректер бойынша)

Қазақ блогосферасының сипаттамасы

Біріншіден, қазір қазақстандық блог саласы дамудың бастапқы кезеңінде тұр. Зерттеуге алынған блогтардың жартысынан көп бөлігінің соңғы жылда ашылғаны да осының айғағы.

Екіншіден, блогтарда жеке сипаттағы мәселелер, сонымен бірге жалпы ақпараттық жобадағы басылымдар, оның ішінде елдерге жасаған саяхаты туралы, күнделікті өмірде қажетті пайдалы кеңестер басым. Осы сипаттағы блогтар ең белсенді болып табылады – жиі жаңартылады, адамдар көп қарайды және түсініктер береді.

Үшіншіден, блог авторлары көтеретін қоғамдық-саяси сала мәселелері, оқырмандарда әдетте онша қолдау таппайды. Кейде тіпті оқырмандардың пікірлері де болмайды. Осыдан қазақ тіліндегі блогтардың қоғамдық-саяси пікір алмасу алаңы болмағандығын түйіндеуге болады. Мысалы көрші Ресейдегі секілді (А. Навальныйдің блогы).

Төртіншіден, қазақ блогы саласы сонымен қатар, қазақ журналистикасы секілді руханилық, мәдениет мәселелеріне бағдарланған. Авторлар мемлекеттік тілді дамыту мәселелеріне, сонымен қатар дін тақырыбын көп көтереді.

Бесіншіден, ең белсенді блоггерлер – журналистер,  оның ішінде журналистика факультетінде оқитын студенттер басымырақ келеді.

Қазақ блогы саласында, қазақ және орыс тілді баспасөзде талқыланатын ең танымал тақырыптардың салыстырмалы талдауы:

1. Әлем елдеріне саяхат (алған жеке әсерлері, суреттер) – 234;
2. Жеке фотосуреттерді талқылау, өздері туралы түсінік – 115;
3. Дін (хиджаб және пәренже, Құраннан үзінді және т.б.) – 49;
4. Қазақ тілінің, қазақ әдебиетінің дамуы (жазушылар мен ақындардың өмірі туралы ақпараттардың басылымы) – 28;
5. Киноиндустрия, шоу бизнес жаңалықтары – 24;
6. Өңірдің өмірі, өңірлік қозғалыстар (жастар, дебаттық) – 23;
7. Қазақ блоггерлерінің құрылтайы – 19;
8. Мемлекеттік мейрамдар туралы (тарихы, құттықтаулар) – 12;

Қазақ тіліндегі басылымдардың басты тақырыптары:

1. Азиада – 269;
2. Президенттің Жолдауы – 97;
3. ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауы – 34;
4. Мемлекеттік тіл – 23;
5. Білім беру саласы – 21;
6. Денсаулық сақтау – 20;
7. Жұмыспен қамту – 19;
8. Тәуелсіздіктің 20 жылдығы – 17;
9. Индустриалдық-инновациялық даму – 13;
10. Ауыз су мәселесі – 13;
11. Экологиялық мәселелер – 12

Орыс тіліндегі басылымдардың басты тақырыптары:

1. Азиада – 408;
2. Президенттің Жолдауы – 317;
3. Отандық медицинаның сапасы – 130;
4. Жұмыспен қамту бағдарламасы – 100;
5. Білім беру сапасы – 97;
6. ҚР Президентінің кезектен тыс сайлауы – 71;
7. Партияның қызметі – 62;
8. Тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы – 52;
9. Әлеуметтік қорғау – 51;
10. Мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асырылуы – 45.

Қазақ блогының кейбір ерекшеліктері

Баспасөз бұқаралық ақпарат құралдарына қарағанда (басылым тіліне қарамастан), қазақ блогы саласы өзекті қоғамдық-саяси оқиғаларды, елдің әлеуметтік-экономикалық саласындағы жаңалықтарды талқылауға бағытталмаған.

Бұл түрлі себептерге байланысты болуы мүмкін – аудиторияның бағдары, блоггерлердің пікірінің тәуелсіздігі мен олардың тақырыпты таңдаудағы еркіндігі.

Блог материалдары баспасөз БАҚ-тарын контент-талдауға қарағанда, қандай да бір дәрежеде қолданбалы әлеуметтанулық маңызға ие. Болашақта блогтар қоғамдық көңіл-күйді әлеуметтік өлшеу немесе маркетинктік зерттеулер үшін қажетті құрал болуы мүмкін.

Қазақ блогы саласы және қазақ тіліндегі БАҚ үшін ортақ тақырыптың бары байқалады – ол қазақ тілінің жағдай мен дамуы мәселелері. Қазақ блогы саласы мен орыс тіліндегі баспасөз арасы мүлдем түйіспейді.

Блогтар – азаматтық қоғамның бір ошағы деп қарастыруға болады. Қазақ блогы саласы болашақта – бұл адамдардың тәуелсіз қауымдастығы, және маңызды әлеуметтік жобаларды жүзеге асыру алаңы бола алады.

Ерлан Қарин, саясаттанушы

BlogCamp: Блог құрылтай – 2011 шарасында әзірлеген баяндамасынан